Codziennie jesteśmy narażeni na kontakt z rakotwórczymi związkami pochodzącymi z żywności, wody i powietrza. Przyczynia się to do powstawania uszkodzeń DNA, które mogą prowadzić do rozwoju raka. Aktywność biologiczna niektórych związków zawartych w żywności wpływa na zmniejszenie częstotliwości występowania chorób nowotworowych. Warto znać korzyści płynące ze spożywania substancji obecnych w powszechnie występujących warzywach, owocach, ziołach czy przyprawach, gdyż zwiększa to szansę świadomego kształtowania naszej diety w aspekcie profilaktyki nowotworowej.
W ostatnim czasie zamienia się podejście do roli żywności i żywienia w kontekście zdrowia. Naukowcy dostrzegają, że poszczególne aktywne biologiczne składniki żywności mogą w sposób czasem bardzo subtelny wpływać na organizm człowieka już na poziomie molekularnym. Styl życia, a przede wszystkim sposób żywienia ma istotny wpływ na to czy jesteśmy mniej czy bardziej narażeni na zachorowanie na nowotwór. Naukowcy udowodnili, że obecność niektórych substancji w codziennej diecie może uaktywniać uśpione geny warunkujące rozwój raka.
Czynniki, które promują powstawanie raka, tzw. pro karcinogeny, to:
– nadwaga i otyłość,
– niska aktywność fizyczna,
– częste spożywanie alkoholu,
– palenie papierosów,
– spożywanie chipsów, słodyczy i produktów zawierających tłuszcze nasycone,
– spożywanie żywności o wysokim indeksie glikemicznym,
– częste spożywanie mięsa i wędlin,
– preferowanie potraw smażonych i grillowanych,
– niskie spożycie warzyw, owoców i błonnika.
Na szczęście istnieją też składniki żywności, które hamują tworzenie się komórek nowotworowych już na samym początku ich powstawania.
KAPUSTA
Badania wskazują, że regularne spożywanie warzyw kapustnych istotnie obniża ryzyko zachorowania na nowotwór: trzustki, płuc, pęcherza moczowego, żołądka, skóry, tarczycy, prostaty i jelita grubego. Stwierdzono ponadto, że warzywa te zapobiegają nowotworom skuteczniej niż inne owoce i warzywa. Warzywa kapustne mające najsilniejsze działanie antyrakowe to: kapusta biała, czerwona, pekińska i włoska, brokuły, kalafior, brukselka, rzepak i rzodkiewka. Rośliny kapustne zawierają duże ilości związków siarkowych (glukozynolanów), które usuwają aktywne formy związków rakotwórczych. Badania in vivo oraz in vitro wykazały, że związki te hamują podziały komórek nowotworowych i przyspieszają obumieranie komórek z wadliwym DNA.
ZIOŁA I PRZYPRAWY
Zioła są bogate we flawonoidy glikozydowe tzw. bioflawonoidy – kwercetynę, rutynę i hesperydynę. Oprócz cech smakowo-zapachowych mają one także działanie antyutleniające. Bogate w te związki są w szczególności: papryka, tymianek, majeranek, natka pietruszki i pokrzywa. Do antyutleniaczy należy również kumaryna występująca np. w lubczyku. Antyutleniaczami są też antocyjany nadające roślinom barwę. Występują one m. in. w tymianku, bazylii, szałwii, lubczyku i mięcie. Obecne są również w płatkach hibiskusa, czarnego bzu, malwy, z których można przyrządzać napary. Właściwości antynowotworowe ma także imbir.
OWOCE
W borówkach, czarnych jagodach, truskawkach i wiśniach występują duże ilości kwercetyny, kamferolu i katechin. Te antyutleniacze hamują podziały komórek nowotworowych na różnych etapach ich wzrostu niedopuszczając do rozwoju guza. Flawonoidy te występują również w jabłkach, oliwkach i oliwie z oliwek, brokułach, czerwonym winie, czekoladzie i cebuli. Silne właściwości antyutleniające posiadają karotenoidy, w tym β-karoten, likopen, luteina i zeaksantyna. Możemy je znaleźć w pomidorach, papryce, dyni czy czerwonym grejpfrucie.
W czerwonych winogronach i czerwonym winie obecny jest resweratrol. Jest to wyjątkowo aktywny przeciwutleniacz o działaniu przeciwmutagennym.
Lekarze są zgodni, że łatwiej zapobiegać niż leczyć. Żywność, zwana popularnie ,,antyrakową”, jest skuteczna w prewencji nowotworów, nie udowodniono jednak, że ma istotny wpływ na poprawę stanu zdrowia, gdy nowotwór już się pojawi.
Bibliografia: