LUTEINA DLA ZDROWYCH OCZU

Nie od dziś wiadomo, że świeże, kolorowe warzywa powinny być podstawą codziennej diety. Warzywa to nie tylko źródło witamin, ale również antyoksydantów, takich jak karotenoidy. Jednym z nich jest luteina, która pozytywnie wpływa na wzrok i chroni przez poważnymi chorobami oczu.

Luteina to naturalny żółto-pomarańczowy barwnik roślinny należący do karotenoidów. W przeciwieństwie do karotenu nie przekształca się do witaminy A, jednak ze względu na swoje silne właściwości antyoksydacyjne przykuł w ostatnim czasie uwagę naukowców oraz firm farmaceutycznych, które coraz chętniej produkują leki i suplementy diety z luteiną.

NATURALNY BARWNIK ROŚLIN I NIE TYLKO

Luteina nadaje barwę owocom (np. dynia, papryka, pomidor), płatkom kwiatów (nasturcja, nagietek, jaskra) oraz korzeniom (marchew). Najwięcej luteiny występuje w zielonych, żółtych i pomarańczowych warzywach. Luteina jest również obecna w owocach, jednak w znacznie mniejszych ilościach. Mimo, że luteina ma żółtą barwę, to jej obecność może być maskowana przez inne (np. zielone) barwniki. Najwięcej luteiny znajdziemy w brokułach, cukinii, dyni, szpinaku, kapuście włoskiej, sałacie masłowej, selerze naciowym, zielonym groszku. Dużo luteiny mają również jaja. To właśnie temu barwnikowi żółtko zawdzięcza swoją barwę. Jej intensywność zależy od diety kury, im więcej je ona roślin bogatych w luteinę, tym większe stężenie tego związku w żółtku.Sporo luteiny występuje również w brukselce, marchwi, papryce, sałacie lodowej, kukurydzy, nektarynkach, jeżynach, borówkach amerykańskich, jagodach i malinach. Zawartość luteiny w warzywach i owocach zależy również od odmiany, sposobu uprawy, nawożenia, regionu, warunków klimatycznych oraz czasu zbioru.

WARZYWA NIE TYLKO SUROWE

Największą przyswajalność ma luteina z żółtek jaj. Potwierdzają to badania przeprowadzone na grupie mężczyzn w wieku 26-75 lat, którym podawano tyle samo luteiny pochodzącej ze szpinaku, suplementów diety oraz jaj. Te ostatnie powodowały największy wzrost luteiny w surowicy krwi.

Okazuje się, że nie zawsze surowe warzywa są najzdrowsze. W przypadku luteiny, której przyswajalność rośnie wraz z przetworzeniem żywności, zaleca się poddanie warzyw lekkiemu podgrzaniu, fermentacji czy rozdrobnieniu. Wyciek soku powoduje, ze zwiększa się biodostępność luteiny, która może wtedy łatwiej połączyć się z dodanym w czasie obróbki kulinarnej tłuszczem.

LUTEINA A WZROK

Luteina rozpuszcza się w tłuszczach, dlatego jej przyswajalność z układu pokarmowego wzrasta w obecności produktów tłuszczowych. Stąd wskazane jest łączenie warzyw z oliwą czy olejem rzepakowym. Luteina po wchłonięciu do krwioobiegu transportowana jest do różnych narządów i tkanek, gdzie pełni określone funkcje lub jest gromadzona na zapas (wątroba, trzustka, nerki, skóra, tkanka tłuszczowa). Jednak najwięcej luteiny wędruje do oka. Luteina nadaje barwę plamce żółtej – miejscu na siatkówce oka, które warunkuje prawidłowe widzenie, poprawia ostrość oraz wrażliwość widzenia. Luteina chroni oko na dwa sposoby: po pierwsze dezaktywuje wolne rodniki, które mogłyby uszkodzić narząd wzroku, a po drugie filtruje szkodliwe dla oka promieniowanie UV. Jest więc naturalnym filtrem przeciwsłonecznym zapobiegającym uszkodzeniu wzroku szczególnie ważnym u osób starszych, bardziej podatnym na choroby oczu.

Coraz częściej występującą chorobą cywilizacyjną wynikającą głównie z nieprawidłowej diety jest zwyrodnienie plamki żółtej (AMD). Choroba ta dotyka najczęściej osoby po 60 roku życia w krajach wysoko rozwiniętych, jednak występuje również u ludzi młodych. Objawia się stopniowym uszkodzeniem siatkówki, co prowadzi do postępującego pogorszenia ostrości wzroku, a nieleczona – do całkowitej utraty wzroku. Aktualnie nie ma skutecznej metody leczenia AMD, dlatego tak ważna jest prewencja, czyli zdrowy styl życia obejmujący przede wszystkim sposób żywienia.

Bibliografia:

1. Hamułka J.: Luteina i zeaksantyna – występowanie, właściwości, rola prozdrowotna, Dietetyka, 2010, t. 4, 3, s. 9-13.
2. Handelman G. J. iwsp.: Lutein and zaexanthincosentrations in plasma after diet ary supplementation with egg yolk, Am J ClinNutr, 1999, t. 70, s. 247-251.
3. O’Connell O.F iwsp.: Xanthophylcarotenoides are more bioaccessible from fruits than green vegatables, Nutr Res, 2007, t. 27, s. 258-264.