INTERMITTENT FASTING. NA CZYM POLEGA I CZY JEST SKUTECZNY?

Ograniczenie kalorii poprzez stosowanie standardowej diety o obniżonej kaloryczności jest najczęściej zalecanym sposobem na  zmniejszenie masy ciała i zapobieganie chorobom związanym z otyłością. Przerywany post (ang. intermittent fasting) obejmujące fazy znacznego ograniczenia energii i odżywiania bez redukcji kalorycznej, zyskało w ostatnim czasie uznanie jako nowatorskie podejście dietetyczne.

Czy przerywany post jest lepszy?

W wielu badaniach próbowano porównać standardową dietę z postem przerywanym. Jeśli chodzi o stężenie glukozy, insuliny, insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF-1), leptyny i adiponektyny, badania na myszach sugerują, że efekty intermittent fasting są lepsze niż efekty ciągłej diety redukcyjnej, nawet przy podobnym spożyciu kalorii. W innym doświadczeniu przeprowadzonym z udziałem kobiet z nadwagą i otyłością wykazano, że post przerywany w większym stopniu zmniejsza stężenia insuliny i masy tłuszczowej w porównaniu do ciągłej diety w ciągu 4 i 6 miesięcy przy podobnych ilościach spożycia kalorii netto oraz zbliżonej utracie masy ciała. W tych badaniach zastosowano post przerywany ,,5:2” tzn. przez 5 dni nie stosowano ograniczeń żywieniowych, a przez 2 dni stosowano ok. 75% deficyt kaloryczny.

Pomimo tak obiecujących wyników uzgodniono, że potrzebne są dalsze randomizowane kontrolowane badania, aby ocenić, czy intermittent fasting jest korzystniejszy niż standardowa dieta redukcyjna, w odniesieniu do szerszego zestawu wskaźników zdrowia metabolicznego. Ponadto należy zbadać, czy efekty utraty masy ciała i poprawy wskaźników metabolicznych są długoterminowe.

A jednak remis?

W 2015 roku w szpitalu uniwersyteckim w Heidelbergu przeprowadzono duże badanie z udziałem 150 osób z nadwagą i otyłością (50% kobiet), które obejmowało 12-tygodniową fazę interwencji, 12-tygodniową fazę podtrzymującą i 26-tygodniową fazę kontrolną. Uczestników podzielono na trzy grupy. Pierwsza grupa stosowała standardową dietę redukcyjną z 20% deficytem kaloryczny. Druga otrzymała plan dietetyczny intermittent fasting ,,5:2”, a średnia redukcja kalorii wynosiła ok. 20% tygodniowo. Trzecia grupa (kontrolna) miała stosować zasady zrównoważonej diety zalecanej przez Niemieckie Towarzystwo Żywieniowe.

Okazało się, że przerywany post nie wpłynął lepiej na biomarkery metabolizmu glukozy, lipidów i stanów zapalnych, a także adipokin i hormonów steroidowych, masy ciała oraz objętości tkanki tłuszczowej trzewnej czy podskórnej niż standardowa dieta redukcyjna, ani w 12-tygodniowej fazie interwencji, ani w 12-tygodniowej fazie podtrzymującej, ani w 26-tygodniowej fazie kontrolnej. Nie odnotowano również różnić w ekspresji genów w tkance tłuszczowej związanych z metabolizmem energii i makroskładników odżywczych, sygnalizacją insuliny, stanem zapalnym i sygnalizacją czynnika wzrostu. To odkrycie pokazuje, że regulacja ekspresji genów tkanki tłuszczowej zależy od  ogólnego ograniczenia kalorii i utraty masy ciała, a nie od rodzaju zastosowanej diety mającej na celu ograniczenie spożywanych kalorii.

Inne badania przeprowadzone wśród cukrzyków typu 2, w którym porównywano przerywany post ,,5:2” z ciągłą dietą redukcyjną również wykazało, że obie te diety skutkują podobną utratą masy ciała, masy tłuszczowej, masy beztłuszczowej oraz porównywalnie obniżają stężenia hemoglobiny glikowanej (parametr kontrolowany w cukrzycy).

Wnioski

Przerywany post może być alternatywą dla standardowej diety odchudzającej, ponieważ przynosi podobne efekty w postaci redukcji masy ciała oraz poprawy parametrów metabolicznych związanych z otyłością. Konieczne są jednak dalsze badania dotyczące skuteczności, praktyczności i bezpieczeństwa postów przerywanych u pacjentów z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe lub nowotwory.

Bibliografia:

1. Capel F. I wsp. (2008): ,,Contribution of energy restriction and macronutrient composition to changes in adipose tissue gene expression during dietary weight-loss programs in obese women”, J Clin Endocrinol Metab, t. 93, 11, s. 4215-22
2. Carter S. i wsp. (2016): ,,The effects of intermittent compared to continuous energy restriction on glycaemic control in type 2 diabetes; a pragmatic pilot trial”, Diabetes Res Clin Pract, t. 122, s 106-12
3. Schübel R. (2018): ,,Effects of intermittent and continuous calorie restriction on body weight and metabolism over 50 wk: a randomized controlled trial”, The American Journal of Clinical Nutrition, t 108, 5, s. 933–45.