DIETY NISKOWĘGLOWODANOWE – ZA I PRZECIW

Diety niskowęglowodanowe mają tyle samo zwolenników, co wrogów. Lekarze biją na alarm i potępiają twórców kontrowersyjnych diet oraz oskarżają ich o narażanie pacjentów na utratę zdrowia. Jednak autorzy popularnych diet zdaję się być odporni na krytykę, gdyż uważają, że ich metody są skuteczne. Jednak czy cel uświęca środki?

WĘGLOWODANOM MÓWIMY ,,NIE”?

Głównym założeniem diet niskowęglowodanowych jest ograniczenie spożycia węglowodanów na korzyść białek i/lub tłuszczów. To właśnie cukry proste są uważane za przyczynę nadwagi i otyłości, ponieważ łatwo się trawią, szybko wchłaniają do krwioobiegu, a niewykorzystane na bieżące cele energetyczne organizmu – przekształcają się w tkankę tłuszczową. Węglowodany to również dobre paliwo dla komórek. Jednak podwyższenie poziomu cukru we krwi powoduje również wzrost insuliny. Hormon ten obniża stężenie glukozy oraz stymuluje odkładanie się tkanki tłuszczowej w organizmie. Co innego jest w przypadku białka i tłuszczu. Organizm musi się natrudzić, aby strawić i uzyskać energię z tych związków. Nie powodują one również wydzielania insuliny, ale pobudzają rozkład tkanki tłuszczowej. Jako pierwszy na pomysł diet niskoweglowodanowych wpadł dr Atkins. Już w latach 70-tych zalecał, aby jeść dowolną ilość produktów bogatych w tłuszcze, zaś ograniczać węglowodany do ok. 7–56 g/dobę, co stanowi 3–16% całkowitego dziennego zapotrzebowania na energię. Wciąż popularna dieta dr Dukana jest podoba, a różni się jedynie tym, że tłuszcze zastąpiono w niej białkiem.

SKUTECZNA?

 Efekty kuracji odchudzających są często spektakularne, jednak specjaliści podkreślają, że o skuteczności diety nie świadczy spadek masy ciała, ale utrzymanie niższej masy ciała. Analiza ponad 100 badań dotyczących diet niskowęglowodanowych, prowadzonych pomiędzy 1966 a 2003 rokiem wykazała, że ubytek masy ciała u osób je stosujących wiązał się z ograniczeniem przyjmowania kalorii, a nie z redukcją spożycia węglowodanów. Osoby charakteryzujące się największym wyjściowym stopniem otyłości, najdłużej stosujące dietę z największym deficytem energetycznym, traciły najwięcej kilogramów. Utrata masy ciała na początku kuracji była większa niż w przypadku stosowania tradycyjnej diety ubogoenergetycznej. Nie jest to jednak skutek ubytku tkanki tłuszczowej, lecz efekt odwodnienia, gdyż organizm wydala z moczem związków ketonowych, produkowanych nadmiernie z powodu niedoboru węglowodanów. Woda zużywana jest również podczas procesu wykorzystywania na cele energetyczne glikogenu (cukru) zmagazynowanego w wątrobie i mięśniach.

DZIAŁA, ALE…

Pragnąc zrzucić zbędne kilogramy chwytamy się często różnych sposobów. Jesteśmy nastawieni przede wszystkim na szybki efekt. Jednak wraz z kilogramami możemy stracić również zdrowie. Kilogramy mogą powrócić, a zdrowie – nie. Lekarze ostrzegają, że długofalowe stosowanie diet niskowęglowodanowych może mieć negatywny wpływ na zdrowie i przyczynić się do powstania m. in.: kamicy nerkowej, osteoporozy, zaburzeń poziomu hemoglobiny oraz glukozy we krwi, hiperurykemii oraz uszkodzić nerki. Powoduje to również wiele mniej groźnych, ale uciążliwych dolegliwości takich jak: zaparcia, bóle głowy, cuchnący oddech, biegunki tłuszczowe oraz negatywne zmiany emocjonalne. Wynika to z ,,niedożywienia” mózgu, który podobnie jak erytrocyty wykorzystuje glukozę jako główne źródło energii. Nie bez znaczenia jest również to, że diety niskowęglowodanowe są niedoborowe w wiele składników odżywczych. Jest to skutek eliminacji całych grup produktów takich jak: produkty zbożowe, niektóre owoce i warzywa. Z oceny wartości odżywczej diet niskowęglowodanowych wynika, że zawierają zbyt mało wapnia, potasu, magnezu, żelaza, witaminy D i E, B₁ oraz błonnika pokarmowego. Z pozoru nieograniczone spożywanie produktów białkowych czy tłuszczowych może wydawać się łatwiejszym rozwiązaniem niż wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych i racjonalne odżywianie. Jednak bez trwałej zmiany sposobu żywienia i stylu życia żadne diety nie przyniosą długotrwałego efektu, a skutki uboczne ich stosowania mogą trwale zaważyć na naszym zdrowiu.

Bibliografia:

1. Dytfeld J., Kujawska-Łuczak M., Pupek-Musialik D.: Kontrowersje dotyczące stosowania diet niskowęglowodanowych, Diab. Doś. i Klin., 2005, t. 5, 5, s. 334-337.
2. Łagowska K., Woźniewicz M., Jeszka J.: Ocena wartości odżywczej diet odchudzających zamieszczonych na portalach internetowych, Probl. Hig. Epidemiol., 2011, t. 92, 4, s. 824-827.
3. Łuszczyńska A.: Nadwaga i otyłość. Interwencje psychologiczne, PWN, 2007, s. 46-51.