SUPLEMENTY DIETY. CZY NAPRAWDĘ WARTO JE STOSOWAĆ?

Rocznie każdy z nas wydaje ok. 200 zł na suplementy diety. Szacuje się, że aż 80% Polaków leczy się na własną rękę stosując preparaty dostępne bez recepty, wśród których dominują właśnie suplementy. Czym są i jaki mają wpływ na zdrowie?  

PRODUKT LEKOPODOBNY

Mimo, że suplementy diety przeważają na półkach aptek i, że występują w formie preparatów farmaceutycznych (tabletek, kapsułek, kropli), nie są lekami, tak więc nie mają właściwości leczniczych. Suplementy diety najczęściej zawierają witaminy i składniki mineralne, a ich stosowanie ma na celu uzupełnienie niedoborów wynikających z nieprawidłowego sposobu żywienia. Pojęcie suplementów diety jest bardzo szerokie, gdyż zgodnie z definicją są to środki spożywcze będące źródłem witamin,  składników mineralnych lub innych substancji, które wykazują efekt odżywczy lub fizjologiczny, a celem ich stosowania jest uzupełnienie diety. Suplementy diety musza mieć formę umożliwiającą dawkowanie taką jak tabletki, drażetki, saszetki itp., jednak nie podlegają one prawu farmaceutycznemu. Minusem tego faktu, jest to, że ich skuteczność i skład nie jest przebadany tak dokładnie, jak dzieje się to w przypadku leków. Może się więc zdarzyć, że skład lub dawki substancji zawartych w suplemencie nie jest zgodny ze składem na etykiecie.

RYNEK SUPLEMENTÓW

Do największej grupy suplementów należą preparaty witaminowo-mineralne, które jako skoncentrowane źródło witamin i składników mineralnych polecane są w celu uzupełnienia codziennej diety. Oprócz tych produktów w sklepach możemy dostać substancje takie jak: niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), aminokwasy, luteinę, błonnik, pre- i probiotyki, produkty pochodzenia pszczelego oraz wyizolowane substancje czynne. Zanim suplement diety zostanie wprowadzony na rynek, musi zostać przebadany pod względem bezpieczeństwa i odpowiednio oznakowany. Na opakowaniu powinna widnieć informacja na temat substancji wchodzących w skład preparatu oraz ich właściwościach, zalecanej dziennej dawce jak również ostrzeżenie, aby nie przekraczać zalecanej przez producenta ilości. Ostatnim, ale bardzo ważnym stwierdzeniem jest informacja, że nie może być on stosowany jako substytut urozmaiconej diety.

UZUPEŁNIENIE, A NIE SUBSTYTUT

Niekiedy sądzimy, że łyknięcie garści tabletek zastąpi zdrowy sposób żywienia. Nic bardziej mylnego. Odpowiednia i zbilansowana dieta powinna być podstawowym źródłem składników odżywczych w ilościach niezbędnych dla zachowania zdrowia. Stosowanie suplementów ,,na zapas” lub ,,na wszelki wypadek” również nie ma sensu, gdyż mega dawki niektórych witamin czy minerałów mogą kumulować się w organizmie i wywoływać skutki uboczne. Dotyczy to szczególnie takich substancji jak np. witamina A oraz żelazo. W pewnych sytuacjach stosowanie suplementów jest uzasadnione. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych, będących na niskokalorycznej diecie lub po zabiegach resekcji jelit, kobiet w ciąży, osób cierpiących na choroby przewlekłe, zażywających niektóre leki oraz wszystkich którzy z jakichś powodów (np. ekonomicznych) nie mogą stosować zbilansowanej diety.

Badania prowadzone nad skutecznością suplementacji niektórymi witaminami i minerałami wykazały korzystny skutek w przypadku prewencji:

• Wad cewy nerwowej (kwas foliowy)
• Niedoborów wapnia u osób na diecie bezmlecznej (wapń)
• Niskiej masy urodzeniowej noworodków (żelazo)
• Niedoborów witaminy D u osób starszych, niewychodzących z domu (wit. D)

Starajmy się czerpać składniki odżywcze z żywności i jak najlepiej bilansować naszą dietę. Im bardziej różnorodny sposób żywienia, tym mniejsze ryzyko niedoborów witaminowo-mineralnych. Przed zastosowaniem suplementów warto skonsultować się z lekarzem, który doradzi sensowność ich przyjmowania.

Bibliografia:

1.     Stoś K., Szponar L.: Suplementy diety w ochronie zdrowia konsumenta, Przemysł spożywczy, 2006, t. 5, s. 32-35.

2.     XVII Konferencja dyskusyjna: Fakty i fikcje w żywieniu człowieka. Suplementy diety – korzyści i zagrożenia, Program i streszczenie referatów, Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych, Warszawa, 2009.