Błonnik mimo, że nie jest strawny, a więc nie jest źródłem substancji odżywczych, stanowi niezbędny element zdrowej diety. Działa on bowiem jak miotła, która wymiata z przewodu pokarmowego zalegające resztki pokarmu i toksyny. Jego regularne spożycie zapobiega nowotworom i normalizuje poziom cukru we krwi.
Błonnik (włókno pokarmowe) wchodzi w skład komórek i tkanek roślinnych. Dla ludzkiego organizmu jest on niestrawny i stanowi tzw. balast. Błonnik może składać się z różnych frakcji. Możemy podzielić go na błonnik rozpuszczalny i nierozpuszczalny w wodzie. Do błonnika rozpuszczalnego zaliczamy celulozę i hemicelulozę, które budują ściany komórkowe roślin. Błonnik rozpuszczalny w wodzie to pektyny, gumy, śluzy oraz polisacharydy (wielocukry) wchodzące w skład roślin morskich (alginiany, agar, karageny). Osobną grupę stanowi tzw. skrobia oporna, która powstaje w wyniku ogrzewania skrobi np. podczas produkcji płatków śniadaniowych. Taka skrobia traci zdolność żelowania i jest odporna na trawienie.
JAK DZIAŁA BŁONNIK POKARMOWY?
Błonnik rozkładany jest w dolnej części przewodu pokarmowego przez bakterie m. in. do kwasów organicznych oraz gazów takich jak wodór, metan i dwutlenek węgla, które pobudzają ruchy perystaltyczne jelit. Perystaltykę zwiększa również mechaniczne drażnienie śluzówki jelit przez błonnik nierozpuszczalny w wodzie oraz pektyny i gumy, które pęcznieją chłonąc wodę. Charakterystyczną cechą błonnika jest również to, że wiąże kwasy żółciowe i cholesterol pozytywnie wpływając na obniżenie jego poziomu we krwi. Najsilniejsze działanie hipocholesterolemiczne posiadają beta-glukany obecne np. w płatkach owsianych.
Pozytywne właściwości błonnika:
BŁONNIK W PROFILAKTYCE NOWOTWORÓW
Wiele badań epidemiologicznych jednoznacznie wskazuje na zależność pomiędzy zachorowalnością na raka jelita grubego, a niskim spożyciem błonnika. Włókno pokarmowe zapobiega temu coraz częściej występującemu w krajach zachodnich nowotworowi na kilka sposobów. Po pierwsze, przyspiesza pasaż jelitowy, dzięki czemu np. metale ciężkie czy pestycydy pochodzące z żywności nie mają długiego kontaktu ze ścianami jelit. Po drugie, trwale wiąże niebezpieczne dla zdrowia związki i usuwają je z organizmu. Po trzecie stymuluje proces fermentacji w jelicie grubym, który prowadzi do powstawania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych takich jak kwas masłowy, octowy i propionowy. Kwasy te pobudzają apoptozę, czyli obumieraniu komórek, oraz hamują podziały komórek. Mogą więc zatrzymywać proces rozwoju nowotworu w jelitach.
BŁONNIK W DIECIE
Błonnik powinien stanowić stały element codziennej diety. Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia zalecają dorosłym spożywanie od 25 do 40 g błonnika dziennie. Dzieciom rekomendowana jest znacznie mniejsza ilość – ok. 5 g/dobę. Dieta bogata w błonnik polecana jest również w prewencji otyłości oraz cukrzycy. Włókno pokarmowe daje bowiem dłuższe uczucie sytości i powoduje wolniejsze uwalnianie się cukru do krwi. Najlepszym źródłem błonnika są produkty pełnoziarniste, o niskim indeksie glikemicznym, owoce (mniej dojrzałe) oraz warzywa (im dojrzalsze, tym więcej błonnika). Jednak zbyt duże ilości błonnika w diecie mogą sprzyjać niedoborom składników mineralnych, ponieważ ogranicza on ich przyswajanie. U osób wrażliwych oraz u ludzi starszych i dzieci dieta bogatobłonnikowa może powodować wzdęcia i biegunki. Pamiętajmy, że umiar wskazany jest również w spożyciu zdrowej żywności.
Bibliografia: