22 marca obchodzimy Światowy Dzień Wody. W tym roku święto obchodzone jest pod hasłem „Woda dla pokoju”. Dlaczego to właśnie dostęp do wody ma tak istotne znaczenie dla pokoju na świecie?
Choć dostęp do czystej wody uznawany jest za podstawowe prawo człowieka, blisko 785 mln ludzi na świecie nie ma możliwości korzystania z czystej, bezpiecznej wody pitnej. Pokazuje to jak głębokie są nierówności społeczne oraz wyzwania, przed którymi stoimy jako ludzkość. Brak dostępu do wody wywołuje konflikty, migracje i napięcia międzynarodowe. Woda jest bowiem nie tylko ważną kwestią dotyczącą zdrowia publicznego, ale także ważnym elementem budowania pokoju.
Gdy dostęp do wody jest… oczywisty.
Dla pewnej grupy osób dostęp do wody jest czymś oczywistym i naturalnym. Jako mieszkańcy Europy znajdujemy się w tej uprzywilejowanej grupie. Przygotowując się rano do wyjścia z domu bierzemy prysznic, parzymy kawę lub herbatę, podlewamy kwiaty. Po powrocie do domu przygotowujemy posiłek, włączamy pranie, nastawiamy zmywarkę, dolewamy psu wody do miski i… nie zastanawiamy się, ile wody zużyliśmy w tym czasie.
Tymczasem przeciętny mieszkaniec Australii zużywa dziennie około 500 litrów wody. Europejczyk – około 200-300 litrów, a Kenijczyk – około 50 litrów. Mozambijczyk z kolei ma do dyspozycji zaledwie 10 litrów wody dziennie.
Woda to cenny surowiec.
Woda to najbardziej cenny surowiec na Ziemi. Bez niego życie na naszej planecie byłoby niemożliwe. Warto pamiętać, że choć zbiorniki wodne zajmują 71 proc. powierzchni globu to zaledwie 2,5 proc. światowych zasobów wody stanowi woda słodka, a mniej niż 1 proc. – woda pitna. Tymczasem, jak pokazują szacunki, dziecko urodzone w kraju rozwiniętym konsumuje ok. 30-50 razy więcej wody niż dziecko z kraju rozwijającego się.
Miliony kobiet i dzieci spędzają kilka godzin dziennie na zdobywaniu wody. Często muszą dostarczać ją z odległych, a na dodatek zanieczyszczonych ujęć – mimo że czas ten mogłyby przeznaczyć na pracę i naukę.
Co więcej, ponad 3,5 mln osób umiera rocznie na choroby wywołane zanieczyszczoną wodą. Co gorsza, każdego dnia do światowych zasobów wody trafiają 2 mln ton zanieczyszczeń, a jeden litr ścieków zanieczyszcza około ośmiu litrów czystej wody.
Jak dostęp do wody wpływa na globalną stabilność?
Woda ma ogromne znaczenie dla pokoju na świecie z kilku powodów. Przede wszystkim jest ona źródłem życia. Zarówno ludzie, zwierzęta, jak i rośliny potrzebują wody do przetrwania. Czysta woda pitna jest więc kluczowa dla zapewnienia zdrowia i dobrobytu społeczeństw.
Dostęp do wody pozwala też zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe. Woda jest niezbędna do rolnictwa, m.in. nawadniania pól uprawnych, a więc produkcji żywności. Tymczasem to właśnie stabilne dostawy żywności są w stanie zmniejszać konflikty związane z głodem i niedożywieniem.
Woda stanowi również źródło energii. Wykorzystywana jest do produkcji energii wodnej przez elektrownie wodne. Pozwala także zmniejszyć zależność od paliw kopalnych i poziom emisji gazów cieplarnianych.
Nic dziwnego, że brak dostępu do czystej wody pitnej jest źródłem konfliktów – zarówno międzynarodowych, jak i wewnętrznych. Woda jest w wielu miejscach kluczowym czynnikiem w konfliktach o zasoby naturalne, szczególnie w regionach suchych.
Przewiduje się, że stopniowe wyczerpywanie się zasobów wody pitnej w pewnych częściach świata wywoła wzrost napięć i konfliktów międzynarodowych. Zdaniem badaczy, wojny w XXI wieku będą wręcz konfliktami o wojnę.
Obecnie sytuacja jest napięta na Bliskim Wschodzie i w niektórych częściach Afryki takich jak Sudan czy Etiopia. Przewiduje się także konflikty pomiędzy Turcją, Syrią i Irakiem o rzekę Eufrat oraz między Jordanią, Izraelem, Libanem i Syrią o rzekę Jordan i jej dopływy. Konflikty mogą wystąpić także między państwami leżącymi wzdłuż Nilu. Narastających napięć na tle dostępu do wody możemy spodziewać się także w Indiach, Bangladeszu, Nepalu i Pakistanie o rzekę Brahmaputrę, w Dolinie Mekongu między Wietnamem, Kambodżą oraz Chinami, a także w Republikach Azji Środkowej, takich jak Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan i Kirgistan czy w państwach Afryki Południowo-Wschodniej, takich jak RPA i Botswana o rzekę Zambezi. Zmiany klimatyczne, a także katastrofy naturalne, ubóstwo, konflikty zbrojne i wzrost populacji wpływają na dostęp do wody. To, jak będziemy gospodarować wodą dzisiaj, może w dużym stopniu przyczynić się do tego, jak będzie wyglądała nasza przyszłość.
