powiększ zdjęcie

KOMPULSYWNE OBJADANIE SIĘ, CZYLI ZAJADANIE EMOCJI

20.07.2018

Osoby borykające się z problemem objadania się wykorzystują jedzenie w celu zaspokajania potrzeb psychicznych taki jak pragnienie miłości, bezpieczeństwa i aprobaty. Żywność ma pomóc również z radzeniu sobie ze stresem, żalem czy złością.

Zaburzenia odżywiania stają się coraz częstszym problemem, dlatego z psychologii wyodrębniono nową dziedzinę zwana psychologią żywienia lub psychodietetyką. Na zaburzenia odżywiania mają wpływ w dużym stopniu uwarunkowania kulturalne narzucające pewne wzorce, którym nie każdy jest w stanie sprostać. Również zbyt łatwy dostęp do wysokokalorycznej żywności sprzyja utracie kontroli nad jedzeniem, co może prowadzić do przejadania się.

 

Czym jest żarłoczność?

Kompulsywne objadanie się (binde eating disorder) nie jest odrębną jednostką chorobową. Zalicza się je do tzw. nietypowych zaburzeń odżywiania.

Żarłoczność nazywana jest również wewnętrznym przymusem nadmiernego jedzenia. Z pozoru przypomina bulimię, jednak w przeciwieństwie do tego zaburzenia, brak tutaj wymiotów oraz stosowania środków przeczyszczających.

Motywacją do spożywania pokarmu i napojów powinien być głód i pragnienie. Organizm, który jest pozbawiony pożywienia przez kilka godzin wchodzi w stan głodu, a spożyty pokarm sprawia, że pojawia się uczucie sytości. Naturalny mechanizm głodu i sytości może być zaburzony przez emocje, a dokładnie przez nieumiejętność ich wyrażania i przeżywania. Objadanie się nie ma nic wspólnego z głodem. Jest reakcją na przeżywane emocje np. smutek, strach czy złość.

 

Przebodźcowane zmysły

Osoby otyłe są bardzo często bardziej wrażliwe na zapach i smak żywności w porównaniu do osób o normalnej masie ciała. Dlatego też osoby otyłe częściej objadają się w otoczeniu bombardującym ich zmysły bodźcami żywieniowymi. Jedzenie pod wpływem emocji ma na celu zredukowanie stanu napięcia emocjonalnego. Spożywanie żywności (zwłaszcza węglowodanów) w chwilach obniżonego nastroju powoduje wydzielanie endorfin, działających uspokajająco oraz seretoniny wpływającej na poprawę samopoczucia. Efekt ten trwa jednak bardzo krótko, dlatego już po chwili organizm domaga się kolejnej dawki węglowodanów. Taki mechanizm prowadzi do rozwoju kompulsywnego objadania się.

 

Stłumione emocje

Objadanie się częściej występuje u osób z wyższym wykształceniem i na wyższych stanowiskach, które mają silną potrzebę sukcesu, jednak niską samoocenę. W dzieciństwie dorośli uczą ich, że żywność może służyć wyrażaniu sympatii, szacunku czy miłości. Za normę uważa się przejadanie się przy okazji uroczystości czy świąt, jednak nieakceptowalne jest objadanie się z powodu stresu czy smutku.

Jedzenie jest więc wbrew pozorom skomplikowaną czynnością psychologiczną oraz społeczną. Szacuje się, że u 21% kobiet ogólnej populacji występują częste przypadki objadania się. Schorzenie to może, jednak nie musi skutkować nadwagą czy otyłością. Niebezpieczeństwo pojawia się, gdy objadanie staje się nawykiem i sposobem na ucieczkę przed nieprzyjemnymi emocjami czy problemami. Sprzyja mu poczucie odrzucenia, gniew i wrogość. Przejadanie się może być też wyrazem buntu, usprawiedliwieniem życiowej porażki, reakcją na poczucie winy. Dzieci, które czują się niekochane i nieakceptowane przez rodziców albo nierozumiane czy odrzucone, tłumią swoje uczucia. Poszukują wówczas pocieszenia w jedzeniu, które pomaga na chwilę zapomnieć o trudnościach. Mechanizm ten mogę potem przenieść w dorosłość.

 

Jak rozpoznać kompulsywne objadanie się?

Żarłoczność objawia się:

– Krótkimi odstępami pomiędzy posiłkami (średnio co 2 godz.) .

– Brakiem kontroli nad napadami oraz niemożnością ich zaprzestania.

– Występowaniem podczas epizodów żarłoczności min. trzech z poniższych objawów:

  1. Znacznie szybsze niż zazwyczaj tempo spożywania posiłku
  2. Jedzenie aż do uczucia przejedzenia
  3. Spożywanie dużej ilości pokarmu bez fizycznych objawów głodu
  4. Spożywanie posiłków w ukryciu z powodu wstydu spowodowanego obżarstwem
  5. Poczucie niezadowolenia z siebie, przygnębienie lub wyrzuty sumienia po nadmiernym objedzeniu się
  6. Występowanie epizodów objadania się przynajmniej 2 razy w tygodniu przez okres min. 6 miesięcy

 

W leczeniu tego zaburzenia stosuje się najczęściej metody poznawczo-behawioralne. Skuteczne są również techniki mindfulness oraz prowadzenie dzienniczka żywienia. W wielu przypadkach pomaga psychoterapia połączona ze współpracą z dietetykiem.

Bibliografia:

  1. Koszowska A. i wsp. (2013): ,,Psychologiczny aspekt odżywiania oraz wpływ wybranych substancji na zachowania i procesy myślowe”, HYGEIA public health, t. 48, 3, s. 279-284.
  2. Makara-Studzińska M. i wsp. (2007): ,,Jedzenie – przyjaciel i wróg. Korelaty psychologiczne otyłości”, Zdrowie publiczne, t. 117, 3, s. 392-396.
Skomentuj artykuł
Popularne wpisy
DAFI na Instagram obserwuj