powiększ zdjęcie

BAKTERIE JELITOWE – MALI OBROŃCY ODPORNOŚCI

28.05.2020

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie świata nauki wpływem mikroflory jelitowej na zdrowie człowieka. Mikrobiota jelitowa pełni wiele różnych funkcji, a jej prawidłowa struktura ilościowa oraz jakościowa (eubioza) wspomaga równowagę całego organizmu, buduje odporność, reguluje metabolizm i syntezę rozmaitych związków chemicznych np. serotoniny. Dysbiosa może być przyczyną rozwoju różnych schorzeń-od zespołu jelita drażliwego po depresję.

 

Szacuje się, że ludzki mikrob stanowi 1-2% masy ludzkiego ciała, a liczba bakterii bytujących w i na człowieku jest dziesięciokrotnie większa od liczby jego komórek. Przewód pokarmowy człowieka zamieszkują bakterie komensalne, czyli takie, które nie wykazują cech patogenności. Mikroogranizmy te dostają od gospodarza składniki odżywcze, a w zamian oddziałują na jego stan fizjologiczny, w tym wpływają na układ odpornościowy chroniąc makroorganizm przed szkodliwym działaniem bakterii patogennych. Mikrobiota potrafią „porozumiewać” się zarówno między sobą jak i z komórkami gospodarza. Ta skomplikowana sieć powiązań, która umożliwia przekazywanie sygnałów, sprawia, że bakterie tworzą z komórkami makroogranizmu ekosystem wpływający na wiele jego procesów biologicznych m. in. na modulowanie układu odpornościowego.

 

Jelita -,,centrum dowodzenia” układu odpornościowego

Przewód pokarmowy stanowi dużą powierzchnię w organizmie człowieka przez co jest narażony na nieustanny kontakt z różnymi czynnikami takimi, jak drobnoustroje patogenne i antygeny pochodzące zwłaszcza w żywności. Ludzki układ pokarmowy wykształcił własny, odrębny systemy odpornościowy, zwany tkanką limfatyczną związaną z jelitami (gut-associated lympohid tissue, GALT).

 

Najliczniej występującymi w jelicie grubym bakteriami są bakterie probiotyczne spełniające funkcję ochronną. Należą do nich m. in.: Lactobacillus spp., Bacterioides ssp. i Bifidobacterium ssp. Uczestniczą one m. in. w rozkładzie węglowodanów, białek i lipidów. Bakterie te syntetyzują wiele substancji, w tym kwas mlekowy, który  utrzymuje korzystne, lekko kwaśne pH oraz zwalcza bakterie patogenne. Ponadto mikrobiota konkurują z bakteriami chorobotwórczymi o miejsce adhezji (przylegania) do nabłonka jelitowego oraz o składniki odżywcze. Dodatkowo Lactobacillus spp. syntetyzuje nadtlenek wodoru hamujący rozwój bakterii patogennych. Probiotyki produkują również kwas octowy, propionowy, masłowy oraz kwasy tłuszczowe. Kwas masłowy przekształcany jest w maślan, który działa przeciwzapalnie na śluzówkę jelita, odżywia ją i regeneruje komórki nabłonka, wspierając w ten sposób funkcjonowanie bariery jelitowej. Kwas masłowy hamuje rozwój komórek nowotworowych jelita grubego oraz aktywując ich śmierć.  

 

Zła dieta i stres zabija bakterie probiotyczne

Mikrobiotę najsilniej zaburza  nieprawidłowa, uboga w błonnik dieta, niektóre leki (antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, inhibitory pompy protonowej), alkohol, stres, zanieczyszczenie środowiska oraz żywności. Dysbiozę jelitową (zaburzenie ilości i składu i mikroflory) diagnozuję się u osób z biegunkami, zaparciami, wzdęciami, zaparciami, zespołem jelita drażliwego, a nawet zaburzeniami psychicznymi (autyzmem, depresją, schizofrenią). Coraz więcej wskazuje na to, że dysbioza wiąże się również z chorobami cywilizacyjnymi takimi jak cukrzyca typu 2, otyłość, nadciśnienie, schorzenia układu sercowo-naczyniowego, autoimmunologicznymi (cukrzycą typu 1, celiakią, reumatoidalnym zapaleniem stawów). Niższa liczba bakterii immunostymulujących może powodować nawracające infekcje związane z osłabioną barierą obronną śluzówek np. górnych dróg oddechowych i moczowo-płciowych.

 

Najlepszym sposobem wsparcia rozwoju bakterii probiotycznych jest regularne spożywanie  substancji prebiotycznych, którymi żywią się bakterię. Jednym z ważnym składników jest skrobia oporna, która występuj m. in.  w schłodzonym makaronie i ryżu, bananach, cebuli, szparagach czy cykorii.

 

Bibliografia:

  1. Gałęcka M., Basińska A. M., Bartnicka A. (2018): ,,Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego”, Forum Medycyny Rodzinnej, t. 12, 2, s. 50–59,
  2. Tokarz-Deptuła B. (2016): ,,Bakterie komensalne a odporność układu pokarmowego, oddechowego i moczowo-płciowego”, Postepy Hig Med Dosw (online), t. 70, s. 599-609.
Skomentuj artykuł
Popularne wpisy
DAFI na Instagram obserwuj